Ережесіз жекпе-жектегі жеңістері арқылы танылған, қазір Мәжіліс депутаты қызметін атқаратын Ардақ Назаровтың қазақ дәстүрлерін «хадис-шариғат сүзгісінен өткізуі керек» деген көзқарасы қоғамда қызу талқыға түсті. Бұған дейін бірнеше этнограф бұл ұстанымды ғылымға томпақ деп атаған еді. Бүгін бұл мәселеге қатысты пікір білдірген философ, публицист Әбдірашит Бәкірұлы да Назаровтың ұйғарымын түбегейлі жоққа шығарды, деп жазады Oimaqnews.kz  Aikyn.kz сайтына сілтеме жасап. 

«Хадис-шариғат қазақтың салт-дәстүрлеріне, ұлттық менталитетіне, ойлау жүйесіне “Төреші” бола алмайды, болмау тиіс! Ал, бұл, яғни — “шариғат жолымен жүру” — діншілдердің өз еркі — шариғатымен жүре берсін, хадисін қолдана берсін…

Тек ҚР Заңдарын бұрмаламасын, өзгертпесін, қоғамның моральды сферасын өзіне қарай бұрмасын», — деді этнограф.

Әбдірашит Бәкірұлының айтуынша, ұлттық тәлім-тәрбие мен дүниетаным ешқандай діни мәтіндердің «меншігіне» айналмауы керек.

«Ұлттық сана, дәстүрді хадис қалыпқа сала алмайды. Қазақтың ұлттық ойлау жүйесі діннен, шариғаттан жоғары.

Діншілдер дінін ұстанып, тыныш жүрсін — жұмағына дайындалып. Өзге шаруаның бәрі қазақтікі: жаман болса — өзінен, жақсы болса — өзінен: біз Тәуелсіз мемлекеті бар, Еркін халықпыз!» — деп түйіндеді ол.

Назаров не деген еді?
Депутат жақында берген сұхбатында «қазақтың кез келген ғұрпы Құран мен хадиске сай келуі тиіс» деп мәлімдеп, «дәстүрді сақтау — оның шариғаттан ауытқымауымен өлшенеді» деген ой айтқан.

“Ақылға қонымды ырым-тыйымдар болса, мен оны қолдаймын. Ал егер шариғатқа сәйкес емес, әртүрлі зиян келтіретін ақылға қонымсыз ырым-тыйымдар болса мен оны қолдамаймын. Мәселен, отқа май құю дейміз. Тағы қайсын айтсақ болады? Көп қой енді ырымдар… Біздегі ырым-тыйымдардың көбісі хадистермен байланысты екен. Яғни, біздің Ислам дінімен біте қайнасып кеткен ырым-тыйымдар өте көп екен. Соңғы кезде соны оқып таңғалдым. Мысалы, табалдырықта тұрмау, есікті кермеу сияқты ырым-тыйымдар түп негізі хадиске негізделген екен”,- деді Ардақ Назаров.

Неге дау туды?
Зайырлы Қазақстан қоғамында діннің мемлекеттік істер мен ұлттық мәдени кодқа ықпалы жөнінде пікірталас жиі қайталанып тұрады. Бір тарап «салт шариғатқа сүйенуі керек» десе, екінші тарап «дін мен дәстүр тәуелсіз, тең тұруы тиіс» деп санайды. Бүгін жарияланған этнографтың пікірі осы екінші ұстанымды қайта күшейтіп отыр.

Сонымен:
— Мәжіліс депутаты Ардақ Назаров салт-дәстүрді шариғат өлшемімен бағалауға үндеді;
— Философ-этнограф Әбдірашит Бәкірұлы мұны «ұлттық санаға сырттай төреші іздеу» деп атады;
— Ғалым ұлттық құндылықтардың діннен жоғары тұратынын, ал діннің жеке сенім аясында қалуы керегін ескертті.

Осылайша, қоғамда «дәстүрді кім бағалайды?» деген ескі сауал жаңа ракурста қайта көтеріліп отыр: діннің төрешілік рөлі бар ма, жоқ па — жауабын әркім өзі таразылайды, бірақ қазақ дәстүрінің тағдырына түбегейлі құқықты ешбір сыртқы норманың иемденбеуі керек деген пікір күшейе түсті.